1940-1949 Yılları Arası ndaki Önemli Olaylar ve Tarihleri..
1940
8 Ocak 1940 : Türkiye-Fransa-İngiltere Kredi
Antlaşması imzalandı.
30 Mart 1940 : Türkiye-Suriye Dostluk ve İyi
Komşuluk Antlaşması imzalandı. (Hatay meselesi ile ilgili olarak gerilimli
günler yaşadığımız Suriye ile, 2. Dünya Savaşının bütün dünyayı tedirgin ettiği
günlerde imzalanmıştır.)
31 Mart 1940 : Bursa’da ‘Göl barajı’ hizmete
girdi.
9 Nisan 1940 : Alman orduları Danimarka ve
Norveç’e girdi.
9 Mayıs 1940 : İngiliz Başbakanı Churchill’in
mesajı: “...Türkiye’nin bu zamanda bize müzahereti (yardımı) hepimize cesaret
verecek bir amildir.”
10 Mayıs 1940 : Alman orduları Lüksemburg
ve Hollanda’ya girdi.
13 Mayıs 1940 : Alman orduları Fransa’ya girdi.
19 Mayıs 1940 : İstanbul’da Dolmabahçe
Stadının temeli atıldı. (Şu anki ismi ‘Beşiktaş İnönü Stadı’dır.)
28 Mayıs 1940 : Bingöl’de deprem, hasar var.
22 Haziran 1940 : Fransa, Almanlar karşısında
‘Ateşkes Antlaşması’ imzaladı.
29 Haziran 1940 : Türk-Alman Antlaşması imzalandı.
20 Ekim 1940 : Nüfus sayımı yapıldı, nüfusumuz:
17.820.950.
28 Ekim 1940 : İtalya, Yunanistan’a saldırdı.
25 Kasım 1940 : 2. Dünya Savaşı’nın sınırlarımıza
doğru yayılması üzerine; İstanbul, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Çanakkale ve Kocaeli’de sıkıyönetim ilan edildi.
30 Kasım 1940 : İstanbul’da karartma başladı.
19 Aralık 1940 : İtalyan saldırısına uğrayan
Yunanistan’a Kurtuluş şilebiyle yardım malzemesi gönderildi.
20 Aralık 1940 : Malatya (Arapgir)
ve Tunceli (Çemişgezek) dolaylarında şiddetli deprem.
1941
1 Ocak 1941 : İngiltere Başbakanı Churchill,
Anadolu Ajansı vasıtasıyla Türk Milletine gönderdiği mesajda: “... Geçen müşkül
aylarda Türkiye’nin değişmez dostluğuna mahzar olduk.”
17 Ocak 1941 : Türk-Bulgar Antlaşması imzalandı.
18 Şubat 1941 : Petrol Ofisi kuruldu.
27 Şubat 1941 : İngiltere Dışişleri Bakanı Anthony Eden Ankara’ya geldi.
4 Mart 1941 : Alman Büyükelçisi Von Papen, İnönü’ye Adolf
Hitler’in mesajını getirdi. 21 Mart 1941’de İnönü, Hitler’e cevabi mesajını
gönderdi.
19 Mart 1941 : Sıkıyönetim 3 ay daha uzatıldı.
24 Mart 1941 : Türkiye ve Rusya bir deklarasyon
yayınladılar: “... Türkiye herhangi bir saldırıya uğradığı taktirde, Sovyet
Rusya tarafsızlığını koruyacaktır.”
- Niksar ve
çevresinde deprem, 500 ölü var.
27 Nisan 1941 : Antakya’da hafif çapta deprem.
18 Haziran 1941 : Türkiye-Almanya Dostluk Antlaşması
imzalandı.
20 Haziran 1941 : İnönü ile Adolf Hitler arasında
karşılıklı mektuplar gönderildi.
22 Haziran 1941 : Ajanslar sabahın erken saatlerinde
Alman ordusunun Sovyet sınırlarını geçtiğini duyurdu.
2. Dünya Savaşı’nın gidişatını değiştirecek olan Alman-Rus savaşı başlamıştı.
- Hükümet,
yayınladığı resmi tebliğde: “Cumhuriyet Hükümeti, Almanya-Sovyetler Birliği
Savaşı dolayısıyla hasıl olan durum karşısında tarafsızlığını ilana karar
vermiştir.”
23 Haziran 1941 : Refah faciası. 1939 yılında
İngiltere’ye sipariş edilen 4 denizaltı ve 4 muhrip’i teslim almak üzere
Mersin’den hareket eden Refah Şilebi, batırıldı. Savaşta tarafsız olmamızdan
dolayı, bordalarına ve güvertesine Türk Sancağı Bandaj yapılan ve
reflektörlerle aydınlatılan Şilep, Mersin’den hareketinden 5 saat sonra saat
22.30 sıralarında meçhul bir gemi tarafından atılan torpido ile vuruldu.
Elektrik makineleri ve telsizi tamamen kullanılamaz hale geldi, mevcut kurtarma
filikalarının su kaçırması dolayısıyla ancak birisi kullanılabildi. 4 saat
kadar su üzerinde kalan Şilep, batmaktan kurtarılamadı. Tek kurtarma
filikasıyla facia yerinden ayrılan 28 kişi, 36 saat sonra Karataş
mevkiine çıkarak geminin battığını bildirdiler. Türkiye’nin ancak olaydan 36
saat sonra haberi olabilmişti. Kaza mahalline gönderilen uçak ve gemilerle
yapılan kurtarma ve araştırma faaliyetleri sonucunda, olaydan 72 saat sonra bir
denizci sağ olarak kurtarılabildi. Faciada, 15 Deniz Subayı, 16 Hava Öğrencisi,
48 Denizaltı Astsubayı, 63 Deniz Eri ve 25 Gemi Mürettebatı olmak üzere 167
Denizci Şehit olmuştur. Kurtulanların aktardıklarıyla, faciada Denizaltı
Filotilla Gv. Yrb. Zeki
Işın ile Gemi Süvarisi İzzet Dalgakıran, Gemiyi terk etme teşebbüsünde
bulunmayarak diğer 165 Askerimiz ile birlikte şehit olmuşlardır.
25 Haziran 1941 : TBMM’de, Türk-Alman Antlaşması
oybirliğiyle kabul edildi.
1 Temmuz 1941 : Fransız Devlet Başkanı Mareşal Petain, İnönü’ye mesaj gönderdi.
14 Ağustos 1941 : İngiltere ve Sovyetler Birliği,
Türk Hükümeti’ne müşterek bir nota vererek, ‘Montreux
Antlaşması’na sadakatlerini yenilediler.
25 Ağustos 1941 : Ruslar ve İngilizler İran’ı işgale
başladılar.
9 Eylül 1941 : Ağrı Patnos’ta deprem.
11 Eylül 1941 : Van ve Başkale dolaylarında deprem.
21 Eylül 1941 : İstanbul’da Fener’de meydana gelen
yangında, 94 ev, 2 cami, 1 mescit ve Patrikhane Müştemilatı yandı.
25 Kasım 1941 : Bulgaristan, Mihver Devletleri
yanında savaşa katıldı.
8 Aralık 1941 : Amerika Birleşik Devletleri,
Japonya’ya savaş ilan etti.
10 Aralık 1941 : Bitlis ve çevresinde deprem.
19 Aralık 1941 : İstanbul’da ekmek, karneye
bağlandı.
1942
17 Ocak 1942 : Ankara'da ekmek karneye bağlandı.
16 Mart 1942 : Üç savaş uçağı Milas'ı bombaladı,
olaydan sonra yanlışlık olduğu belirtildi.
8 Nisan 1942 : İzmir'de İngiliz ve İtalyan
yaralılar değiştirildi.
15 Nisan 1942 : Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü kurulması
hakkındaki kanun kabul edildi.
9 Haziran 1942 : Anıtkabir projeleri için açılan
yarışmada, Prof. Emin Onat ve Orhan Arda'nın projeleri birinci oldu.
12 Haziran 1942 : 6 ilde sıkıyönetim altı ay daha
uzatıldı.
7 Temmuz 1942 : Eski Başbakanlardan Dr. Refik
Saydam (Doğumu:1881) öldü.
9 Temmuz 1942 : Şükrü Saraçoğlu, Kabineyi kurmakla
görevlendirildi.
14 Temmuz 1942 : 'Atılay
Denizaltı' gemimiz batırıldı. Sabah saatlerinde, Çanakkale boğazında dalmış,
boğazdan çıkış yaptıktan sonra mayına çarpma neticesi büyük bir yara almış ve
80 metre derinlikte dibe oturmuştur. Atılay Denizaltısının mürettebatı olan 90 Askerimiz Şehit
olmuştur.
10 Ağustos 1942 : 4. Türk Dil Kurultayı açıldı.
8 Eylül 1942 : Kurtuluş Savaşı dönemi Sağlık
Bakanlarından, Lozan Konferansı Delegelerinden, yazar Dr. Rıza Nur (doğ:1879)
öldü.
1 Ekim 1942 : Karne ile ekmek dağıtılan bütün
illerde halka ekmeklik hububat verilmeye başlandı.
11 Kasım 1942 : Varlık Vergisi Kanunu kabul edildi.
13 Kasım 1942 : Devlet personeline ücretsiz elbise
ve ayakkabı verdi.
31 Aralık 1942 : Türkiye-Almanya kredi antlaşması
imzalandı.
1943
1 Şubat 1943 : İsmet İnönü ve İngiliz Başbakanı
Churchill görüşmesi Adana'da başladı.
20 Şubat 1943 : Milli Eğitim Şurası Ankara'da
başladı.
23 Şubat 1943 : İnönü'nün, 7. Milletvekili
seçimleri dolayısıyla Millete bildirisi: "... Bugüne kadar Dünya Savaşı'na
bulaşmamış olacağımızı, dört sene evvel kimse tahmin edemezdi."
28 Şubat 1943 : Milletvekili seçimleri yapıldı.
8 Mart 1943 : TBMM toplandı, Cumhurbaşkanlığı'na
tekrar İsmet İnönü seçildi, İnönü Kabineyi kurmakla Şükrü Saraçoğlu'nu
görevlendirdi.
21 Mart 1943 : İngiliz ve İtalyan yaralılar
Mersin'de değiştirildi.
29 Mart 1943 : İngiliz Lordlar
ve Avam Kamaraları, TBMM'ye dostluk mesajları gönderdi.
19 Nisan 1943 : Türkiye-Almanya Ticaret Antlaşması
imzalandı.
2 Mayıs 1943 : Kozlu - Zonguldak demiryolu hizmete
girdi.
19 Mayıs 1943 : Ankara'da Gençlik Parkı açıldı.
6 Haziran 1943 : Sivas Çimento Fabrikası işletmeye
açıldı.
20 Haziran 1943 : Adapazarı ve Geyve'de büyük deprem.
28 Haziran 1943 : Diyarbakır-Batman demiryolu hizmete
girdi.
30 Haziran 1943 : Seyhan Regülatörü hizmete girdi.
10 Eylül 1943 : İstanbul Kapalıçarşı'daki
büyük yangında 202 dükkan yandı.
1 Kasım 1943 : Roosevelt, Churchill, Çan Kay Şek,
Kahire Konferansında bir araya geldi, İkinci Dünya savaşının sonu geliyor.
5 Kasım 1943 : Kahire'de Türk ve İngiliz resmi
görüşmeleri yapıldı.
20 Kasım 1943 : İstanbul Teknik Üniversitesi
kuruldu.
27 Kasım 1943 : Çorum, Tokat, Amasya ve Kastamonu
dolaylarında deprem. 4.000 ölü var.
- Tahran
Konferansı, Üç Büyükler (Roosevelt, Churchill, Stalin) buluştu. 2. Dünya Savaşı
son buluyor.
7 Aralık 1943 : Kahire'de; Roosevelt – Churchill -
İnönü buluştu.
21 Aralık 1943 : Eski Bakanlardan, Üniversite devrim
tarihi okutmanlarından, devrimci Mahmut Esat Bozkurt
(Doğumu:1892) öldü.
1944
7 Ocak 1944 : Genel Kurmay Başkanı Mareşal Fevzi
Çakmak emekliye ayrıldı, yerine 2. Başkan Orgeneral Kazım Orbay
atandı.
14 Ocak 1944 : Şair Mehmet Emin Yurdakul
(Doğumu:1864) öldü.
1 Şubat 1944 : Bolu, Gerede, Düzce ve Çerkeş
dolaylarında büyük deprem, 4.000 kayıp var.
24 Mart 1944 : Büyük Türk Amirali Barbaros Hayreddin Paşa (1473-1546) 'nın
heykeli, İstanbul Beşiktaş'taki türbesi önünde açıldı.
30 Mart 1944 : Marmaris civarında 'Krom Şilebi'
meçhul kişilerce torpillenerek batırıldı.
1 Nisan 1944 : Tiyatro sanatçısı Hazım Körmükçü (Doğumu:1898) öldü.
20 Nisan 1944 : Avrupa'ya Krom sevkıyatı
durduruldu.
4 Haziran 1944 : 1854 yılından beri devam eden
Düyunu Umumiye tarihe karıştı.
2 Ağustos 1944 : TBMM, Almanya ile ilişkilerin
kesilmesine karar verdi.
9 Ekim 1944 : Ankara'da Rasattepe'de,
Anıtkabir'in temeli atıldı.
1 Kasım 1944 : Fevzipaşa-Malatya-Diyarbakır-Kurtalan
demiryolu hizmete açıldı.
3 Kasım 1944 : Işıkları karartma tedbirleri
kaldırıldı.
19 Kasım 1944 : Elazığ-Van demiryolu yapımına
başlanıldı.
1945
3 Ocak 1945 : TBMM, Japon Devleti ile ilişkileri
kesmeye karar verdi.
10 Ocak 1945 : Çıkarılan bir kanunla Anayasa'nın
dili Türkçeleştirildi.
- Bazı ay
adlarının değiştirilmesi hakkındaki kanun kabul edildi. Teşrinievvel (Ekim),
Teşrinisani (Kasım), Kanunuevvel (Aralık), Kanunusani (Ocak) olarak
değiştirildi.
15 Ocak 1945 : İstanbul Boğaziçi iskeleleri
arasında yolcu taşımacılığı yapan Şirketi Hayriye satın alındı.
8 Şubat 1945 : Ankara-Çankırı arasında telefon
görüşmeleri başladı.
23 Şubat 1945 : Türkiye-Amerika arasında ikili
yardım antlaşması imzalandı.
- Almanya
ve Japonya'ya savaş ilanı TBMM'de oybirliği ile kabul edildi.
2 Mart 1945 : Bitlis-Tatvan-Erciş bölgesinde
deprem.
20 Mart 1945 : Adana'da deprem.
27 Mart 1945 : Yazar Halit
Ziya Uşaklıgil (Doğumu:1866) öldü.
7 Mayıs 1945 : Almanya teslim oldu, böylece 2.
Dünya Savaşı Avrupa'da son buldu.
11 Mayıs 1945 : TBMM, Savaşın kansız
atlatılmasından dolayı İnönü'ye teşekkür etti.
29 Mayıs 1945 : Saraçoğlu Hükümeti 7'ye karşı 359
oyla güven oyu aldı. Muhalifler; Bayar, Menderes, Koraltan,
Köprülü, Sazak, Bayur, Peker.
12 Haziran 1945 : Bayar ve üç arkadaşı, dörtlü bir
önerge vererek Parti Tüzüğü ile bazı kanunların değişmesini istediler.
13 Haziran 1945 : İller Bankası kanunu kabul edildi.
- Celal
Bayar, Basın Kanununun 50. ve 17. maddelerinde bazı değişiklikler yapılması
için TBMM'ye tasarı verdi.
22 Haziran 1945 : Çalışma Bakanlığı Kuruluş Kanunu
kabul edildi.
26 Haziran 1945 : Türkiye, San Francisco'da Birleşmiş
Milletler Antlaşmasını imzaladı. 1945 Şubat'ında Yalta'da
toplanan Üç Büyükler (İngiltere, Amerika, Rusya), Birleşmiş Milletler
Anayasası'nın hazırlanması için bir komisyon kurulmasına karar verdiler. 1945
Nisan'ında milletlerarası teşkilatı kuracak olan Birleşmiş Milletler
Konferansı, San Francisco şehrinde toplandı. Konferansa katılabilmek için ilk
şart, 1 Mart 1945'e kadar Almanya ve Japonya'ya savaş açmaktı.
29 Haziran 1945 : Gazeteci ve Cumhuriyet Gazetesi
kurucusu, Yunus Nadi Abalıoğlu
(Doğumu:1880) öldü.
6 Temmuz 1945 : Ulaştırma Bakanlığı Kanunu kabul
edildi.
9 Temmuz 1945 : Ormanların devletleştirilmesini
öngören kanun kabul edildi.
18 Temmuz 1945 : Milli Kalkınma Partisi kuruldu.
29 Temmuz 1945 : Ereğli Limanının temeli atıldı.
6 Ağustos 1945 : İlk Atom Bombası, Japonya'nın
Hiroşima şehrine yerel saatle 08.15'de atıldı. Havada patlatılan bomba 20.000
(dinamit) gücündeydi. Şehirde 10 km. karelik alanı yerle bir etti, 66.000 kişi
öldü, 69.000 kişi yaralandı.
9 Ağustos 1945 : Amerika, Japon şehri Nagasaki'ye ikinci Atom Bombasını attı, 37.000 kişi öldü,
40.000 kişi yaralandı. İki Atom Bombası sonucunda Japonya teslim oldu ancak,
insanlık tarihinin en büyük vahşetlerinden biri olan bu olayda, Japonya 103.000
ölü ve 109.000 yaralı verdi, bombaların yaydığı radyasyon dolayısıyla, yüzbinlerce insan çeşitli hastalıklara yakalandı.
10 Ağustos 1945 : 2. Dünya Savaşı sona erdi.
15 Ağustos 1945 : TBMM, Birleşmiş Milletler
Anayasası'nı kabul etti.
26 Eylül 1945 : Adnan Menderes ve Fuat Köprülü'nün CHP'den ihraç edilmeleri üzerine, Celal
Bayar'da İzmir Milletvekilliğinden istifa etti.
10 Ekim 1945 : Amerika, İngiltere ve Rusya, Potsdam Konferansında Türkiye ile ayrı ayrı
görüşmeye karar verdiler.
17 Ekim 1945 : Ankara Tıp Fakültesi açıldı.
21 Ekim 1945 : Genel nüfus sayımı yapıldı.
Nüfusumuz: 18.790.174
1 Kasım 1945 : TBMM, Cumhurbaşkanı İnönü'nün
konuşmasıyla açıldı: "... Tek eksiğimiz, Hükümet Partisinin karşısında
başka parti bulunmamasıdır."
- Celal
Bayar, yaptığı açıklamada, "Parti kuruyoruz, bu muhakkaktır, fakat birkaç
gün geçmeden tafsilat veremem." dedi.
20 Kasım 1945 : Van'da büyük deprem.
3 Aralık 1945 : Celal Bayar, CHP Genel
Sekreterliği'ne gönderdiği kısa bir yazı ile Parti'den istifa etti.
20 Aralık 1945 : İki Gürcü Profesör, Giresun'a kadar
bütün Kuzey Doğu Anadolu'nun Gürcistan'a katılması tezini savundular.
1946
7 Ocak 1946 : Demokrat Parti kuruldu.
8 Ocak 1946 : Parti kurucuları, Ankara'da bir
evde yaptıkları toplantıda, Demokrat Parti Başkanlığına Celal Bayar'ı seçtiler.
21 Şubat 1946 : İki Gürcü profesörün doğu
Karadeniz’de hak iddia etmeleri üzerine gerginleşen ortamda (20 Aralık 1945),
İngiltere Dışişleri Bakanı Bevin'in mesajı:
"Türkiye'nin hür ve müstakil yaşamasını, Türk-Sovyet Antlaşması'nın
yenilenmesini isteriz... Türkiye ile SSCB arasında bir sınır konusunun
çıkmasını üzülerek karşılıyoruz. Bu sınır Fatih tarafından çizilmiş
değildi..."
13 Mart 1946 : DP'nin bir muvazaa partisi olduğu
hakkındaki söylentileri, Bayar cevaplandırdı: " Ne Halk Partisi'ne
ve ne de Partimize böyle küçültücü bir hareketi yüklemeğe imkan yoktur."
5 Nisan 1946 : Amerika'da vefat eden Türk
Büyükelçisi Münir Ertegün'ün naaşını
taşıyan savaş gemisi Missouri, saat 8.00'de
Haydarpaşa Limanına demirledi. Dünyanın en büyük savaş gemisi olan Missouri ile Türk Büyükelçisi'nin cenazesinin gönderilmesi
özel bir anlam taşıyordu. Dünya'nın süper güç adayı ABD, Missouri'yi
göndermekle, Türkiye'den Boğazlar'da ve Doğu
Karadeniz'de hak talep eden diğer süper güç adayı SSCB'ye bir mesaj
göndermişti.
6 Nisan 1946 : İnönü, Başkan Truman'ın
özel temsilcisi Weddell'i kabul etti.
15 Nisan 1946 : Ankara'da Milli Kütüphane kurulması
amacıyla 'Hazırlık Bürosu' kuruldu.
20 Nisan 1946 : DP, ara seçimlere katılmamaya karar
verdi.
11 Mayıs 1946 : CHP Olağanüstü Kurultayı'nda İnönü
konuştu: "... Serbest, samimi bir seçim hedefimizdir."
31 Mayıs 1946 : Varto- Malazgirt ve Malatya'da
deprem. Varto'da 3.000 ev yıkıldı, 650 ölü var.
-
Türkiye'de ilk defa tek dereceli milletvekili seçimi kabul edildi.
10 Haziran 1946 : TBMM, 2'ye karşı 383 oyla seçimleri
yenileme kararı aldı.
13 Haziran 1946 : Üniversitelere muhtariyet veren
kanun kabul edildi.
14 Haziran 1946 : Türkiye Emlak Kredi Bankası'nın
kurulmasına dair kanun kabul edildi.
9 Temmuz 1946 : Ankara Valisi Nevzat Tandoğan intihar etti.
17 Temmuz 1946 : İnönü'nün radyoda seçim konuşması:
"... Milli iradenin hakiki ve temiz bir surette meydana çıkması, hepimizin
müşterek başarımız, kanuni görevimiz, şerefimiz olacaktır... Partim seçimi
kaybedecek olursa Cumhurbaşkanlığı'ndan çekilmemin tabii bir şey olduğunu bütün
vatandaşlarımın bilmesi lazımdır."
18 Temmuz 1946 : Bayar, Balıkesir'de konuştu:
"... Yeni bir devre giriyoruz. Bu pazar günü yapılacak seçimde bu devre
açılıyor..."
21 Temmuz 1946 : Memleketimizde muhalefetinde
katıldığı ilk tek dereceli genel seçim yapıldı. CHP:396, DP:61, Bağımsız:7
milletvekili kazanmıştır. Seçimlere hile karıştırıldığına dair DP'nin
itirazları bir sonuç vermedi, ancak günümüzde dahi bu seçim hala tartışılmaktadır.
30 Temmuz 1946 : Genel Kurmay Başkanı Org. Kazım Orbay istifa etti, yerine Orgeneral Salih Omurtak getirildi.
5 Ağustos 1946 : TBMM açıldı. İnönü 451
Milletvekilinden 388'inin oyu ile tekrar Cumhurbaşkanlığı'na seçildi. Başbakan
Saraçoğlu istifa etti. Recep Peker, yeni kabineyi kurmakla görevlendirildi.
TBMM Başkanlığı'na, 379 oyla General Kazım Karabekir
seçildi.
8 Ağustos 1946 : Sovyet Rusya, Türkiye ile ilgili
devletlere başvurarak Boğazları Türkiye ile müşterek olarak kontrol etmek
amacıyla 'Boğazlar Rejiminin' değişmesini istedi.
13 Ağustos 1946 : DP Grup Başkanlığı bir tebliğ
yayınlayarak, Sovyet notası karşısında Hükümetin yanında olduklarını bildirdi.
14 Ağustos 1946 : Recep Peker Kabinesi güvenoyu aldı.
22 Ağustos 1946 : Sovyet notasına Türkiye'nin cevabı:
"... Boğazları beraberce koruma teklifi Türkiye'nin hiçbir surette feragat
edemeyeceği ve kısıtlanmasını kabul edemeyeceği egemenlik haklarına ve
güvenliğine aykırıdır."
7 Eylül 1946 : Türk Lirası devalüe edildi. '7
Eylül kararı' olarak anılır.
13 Eylül 1946 : Devlet Bakanlığı ve Başbakan
Yardımcılığı kuruldu.
28 Eylül 1946 : Sovyetlerin cevabı: "...
Boğazların korunması Türkiye ve SSCB'ye ait olmalıdır."
21 Ekim 1946 : Sovyet Rusya'ya verilen notanın
metni açıklandı: ".. Müşterek savunma teklifi egemenliğimize
aykırıdır."
4 Aralık 1946 : Erzurum Ticaret Borsası kuruldu.
10 Aralık 1946 : İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
yayınlandı.
18 Aralık 1946 : DP'liler bütçe görüşmelerinde
Meclis'i topluca terk ettiler.
23 Aralık 1946 : İnönü, anlaşmazlığı çözümlemek için
Bayar, Köprülü ve Saraçoğlu ile ayrı ayrı görüştü.
26 Aralık 1946 : İnönü, iki partiyi de yatıştırarak,
DP'lilerin Meclis çalışmalarına katılmalarını temin etti.
1947
7 Ocak 1947 : Demokrat Parti'nin ilk büyük
kongresi, Celal Bayar'ın konuşmasıyla açıldı.
12 Mart 1947 : ABD Başkanı Truman,
Türkiye ve Yunanistan'a 400.000.000 dolar yardım verilmesi için Senato'da
yaptığı konuşmada: "... Türkiye'nin bağımsız olarak kalmasının önemi
büyüktür."
3 Nisan 1947 : DP, yayınladığı bir bildiri ile 4
ilde yapılacak milletvekili seçimlerine girmeme kararını açıkladı.
7 Nisan 1947 : 4 ilde milletvekili seçimleri
yapıldı. DP katılmadı.
2 Mayıs 1947 : Amiral Bernard
Bier komutasında bir Amerikan Filosu İstanbul'a
geldi. İnönü, Amiral'i Ankara'da kabul etti.
9 Mayıs 1947 : Amerika, Türkiye ve Yunanistan'a yardım kararını, 107'ye
karşı 287 oyla kabul etti.
13 Mayıs 1947 : İnönü, British
United Press Ajansı'na
yaptığı açıklamalarda; "Türkiye herhangi bir ülkeye Boğazlarda üs vermeye
razı mıdır?" sorusuna; "Türkiye'nin toprak bütünlüğü ile egemenliğine
dokunan hiçbir konu, söz konusu olamaz." dedi.
20 Mayıs 1947 : Rize Çay Fabrikası ilk ürününü
verdi.
23 Mayıs 1947 : İnönü'nün, Amerika'ya mesajı;
"... Amerikan yardımı, cihan barışının devamı ve yenilenmesi uğrunda
kendisine düşen büyük rolü tamamıyla benimsediğini gösteren ümitlerle dolu bir
işarettir."
28 Mayıs 1947 : Sıkıyönetim 6 ay daha uzatıldı.
- Celal
Bayar, 7 yıldan beri ilk defa TBMM'de söz aldı. İstanbul'da sıkıyönetimin
devamı konusunda konuştu.
7 Temmuz 1947 : Gaziantep şarap fabrikası açıldı.
10 Temmuz 1947 : İnönü, Bayar'la görüştü ve gelişen
politik durum üzerinde durulduğu açıklandı.
9 Eylül 1947 : Başbakan Recep Peker istifa etti.
Hasan Saka, Kabineyi kurmakla görevlendirildi.
21 Eylül 1947 : Kozlu'da bir maden ocağında meydana
gelen grizu patlamasında 48 işçi öldü.
1 Ekim 1947 : İnönü, Meclisi olağanüstü
toplantıya çağırdı.
13 Ekim 1947 : Hasan Saka Kabinesi, 49'a karşı 362
oyla güvenoyu aldı.
25 Ekim 1947 : Sovyet delegesi Vişinski,
Birleşmiş Milletler'de Kars ve Ardahan'ı istedi.
1 Kasım 1947 : İnönü, TBMM'nin açılışında yaptığı
konuşmada: "... Yurdumuzun bütünlüğüne ve haklarımıza karşı herhangi bir
tecavüz emeli beslenmesine asla müsaade etmeyeceğiz."
- Kazım Karabekir Paşa, 322 oyla tekrar Meclis Başkanlığına
seçildi.
27 Kasım 1947 : Halkevleri'nin,
CHP'ye bağlı hükmi şahsiyete haiz bir kuruluş halini alması kararlaştırıldı.
30 Kasım 1947 : CHP, 7.Kurultayı'nda, partinin yeni
tüzüğü kabul edildi, Genel Başkanlığa tekrar İsmet İnönü seçildi.
10 Aralık 1947 : Ceyhan, Adana ve Tarsus
dolaylarında deprem.
16 Aralık 1947 : Palu-Genç demiryolu hizmete açıldı.
1948
25 Ocak 1948 : Kurtuluş Savaşı Komutanlarından,
Şark Fatihi olarak nam salan, TBMM Başkanı, şair ve edip, Orgeneral Kazım Karabekir (Doğumu:1882) öldü.
30 Ocak 1948 : Akbank, Adana'da kuruldu.
20 Şubat 1948 : Bulgaristan tarafından iki
uçağımızın düşürülmesi üzerine, Bulgaristan'a nota verildi.
1 Mart 1948 : Eski Gümrük ve Tekel Bakanı Suat
Hayri Ürgüplü'nün yüce divanda yargılanmasına
başlandı.
20 Mart 1948 : Kurtuluş Savaşı Komutanlarından, Korgeneral
Naci Eldeniz (Doğumu:1875) öldü.
1 Mayıs 1948 : İstanbul'da, Sedat Simavi tarafından kurulan Hürriyet Gazetesi yayın hayatına
başladı.
25 Mayıs 1948 : CHP Meclis Grubunda, 'İlahiyat
Fakültesi' kurulması kararlaştırıldı.
8 Haziran 1948 : Başbakan Hasan Saka istifa etti.
Kabineyi kurmakla tekrar Hasan Saka görevlendirildi.
18 Haziran 1948 : İkinci Hasan Saka Kabinesi, 40'a
karşı 308 oyla güvenoyu aldı.
2 Temmuz 1948 : TBMM'de yeni seçim kanununun
müzakeresine başlandı.
7 Temmuz 1948 : DP'liler, seçim kanunu
görüşmelerinde salonu topluca terk ettiler.
19 Temmuz 1948 : Millet Partisi kuruldu. Mareşal
Fevzi Çakmak bir bildiri yayınladı.
15 Ağustos 1948 : Milli Kütüphane Ankara'da hizmete
açıldı.
5 Ekim 1948 : Yüce Divan, Suat Hayri Ürgüplü'nün suçsuzluğuna karar verdi.
1 Kasım 1948 : Milli Eğitim Bakanlığı, 15 Şubat
1949'dan itibaren okullarda isteyenlerin din dersi takip edebileceklerine karar
verdi.
6 Aralık 1948 : Atatürk'ün hastalığı dolayısıyla
satın alınan Savanora yatı satılığa çıkarıldı.
(Tekneye alıcı çıkmadı, 02.07.1951'de Deniz Harp Okulu'na devredildi. Teknede
halen Atatürk'ün özel dairesi ve eşyaları olduğu gibi korunmaktadır.)
10 Aralık 1948 : Türkiye, UNESCO' ya katıldı. Türkiye, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesini
imzaladı.
1949
14 Ocak 1949 : Başbakan Hasan Saka istifa etti,
Prof. Şemsettin Günaltay Kabineyi kurmakla
görevlendirildi. CHP'de huzursuzluk iyice su yüzüne çıkmaya başladı.
24 Ocak 1949 : Günaltay
Kabinesi, 42'ye karşı 349 oyla güvenoyu aldı.
- Behçet
Kemal Çağlar, Cumhuriyet Halk Partisinden ve Milletvekilliğinden istifa etti.
Yaptığı açıklamada: "... En iyimseriniz, en taşkın savunucunuz olan ben
artık inancımı kaybetmiş bulunuyorum." dedi.
27 Ocak 1949 : Amiral Richard Conolly
komutasında bir Amerikan Filosu İstanbul'a geldi. İnönü, Amiral'i kabul etti.
31 Ocak 1949 : CHP grubu ilk açık oturumu yaptı.
1 Şubat 1949 : İlkokullarda ihtiyari olarak din
dersi okutulmasına karar verildi.
30 Mart 1949 : Bayar, Balıkesir'de yaptığı
konuşmada: "Laiklik, vicdan hürriyetine dayanan Cumhuriyet Rejiminin
teminatı olarak programımızdadır." dedi.
3 Nisan 1949 : Bayar, Bursa'da konuştu:
"Evet, biz Müslüman’ız ve Müslüman olarak kalacağız. Şunu ehemmiyetle ve
ısrarla tekrarlamak isterim ki, laiklik prensibi, buna asla engel değildir.
Bilakis vicdanlara hükmedilmesine müsaade etmeyen bir prensiptir. Bugün bizi,
inandığımız gibi ibadetten alıkoyan hiçbir kimse yoktur ve hiçbir zamanda
olmayacaktır."
4 Nisan 1949 : Kuzey Atlantik Paktı (NATO)
kuruldu.
24 Nisan 1949 : Bayar, Ankara'da laiklikle ilgili
konuşma yaptı.
6 Mayıs 1949 : Yunus Emre'nin kemikleri yeni
mezarına taşındı.
10 Mayıs 1949 : Türk Ocakları yeniden açıldı.
4 Haziran 1949 : Ankara'da İlahiyat Fakültesi kurulmasına
dair kanun kabul edildi.
8 Haziran 1949 : Milli Savunma Bakanlığı kanunu
kabul edildi.
9 Temmuz 1949 : İstanbul Galata Rıhtımı'nda
harekete hazırlanan 'Çorum' isimli yolcu gemisi yandı. 61 kişi öldü, 22 kişi
yaralandı.
18 Temmuz 1949 : Türkiye, NATO dışında bırakıldı.
- Bayar,
İzmir'de konuştu: "... Recep Peker'in yapmak istediklerini, bir daha
tecrübeye kalkarlarsa on misliyle karşılık vereceğiz."
21 Temmuz 1949 : Amerika, Atlantik Paktı'nı (NATO)
onayladı.
6 Ağustos 1949 : İnönü, bir vatandaşın isteği
üzerine servetine dair dedikoduları cevaplandırdı: "... Amerika'da ne
benim, ne de kardeşlerimin bir metre toprağımız yoktur. İsviçre'de bir frank
param yoktur."
8 Ağustos 1949 : Türkiye, Avrupa Konseyi'ne katıldı.
17 Ağustos 1949 : Kiğı-Karlıova'da deprem. 300 kayıp
var, 1500 ev yıkıldı.
8 Kasım 1949 : Bayar, gazetecilerin sorularını
cevaplandırdı: "İnönü'nün CHP Genel Başkanı kalması endişe yaratmakta
devam edecektir."
16 Kasım 1949 : Denizli Milletvekili Reşat Aydınlı,
Millet Partisi kurucularından Gen. Sadık Aldoğan,
Fuat Arna ve Osman Bölükbaşı'nın
İnönü ve Bayar'a suikast hazırlığında olduklarını ihbar etti. Osman Bölükbaşı ve Fuat Arna
tutuklandı. Milletvekili Sadık Aldoğan'ın
dokunulmazlığının kaldırılması istendi, ancak Meclis delilleri yeterli
bulmayarak bu öneriyi reddetti.
19 Kasım 1949 : İstanbul Radyosu yayına başladı.
21 Kasım 1949 : Osman Bölükbaşı
ve Fuat Arna, tahliye edildiler.
30 Kasım 1949 : TBMM, suikast ihbarında bulunan
Reşat Aydınlı'nın dokunulmazlığını kaldırdı ve 2
Aralık'ta tutuklandı.